بی گمان، اگر آتش جنگ افروخته شود، از هر دو طرف نزاع، شماری کشته، زخمی و اسیر خواهند شد و مرگ افراد، پی آمدهای ناگواری همچون یتیمی فرزندان و بی سرپرستی همسران دارد. نظام پیشرفته الهی بر این پایه استوار است که تا جایی که فرمانده مسلمان بتواند، باید از خون ریزی و جنگ جلوگیری کند؛ چون ممکن است بسیاری از جاهلان دشمن نما که در سپاه مقابل قرار دارند، پیام حق را بشنوند و از نبرد چشم بپوشند. بر اساس همین نگاه، پیامبر از مسلمانان می خواست آغازگر جنگ نباشند و حتما پیش از جنگ، مسلمانان، مخالفان را به اسلام دعوت کنند. پس اگر دشمن اسلام را نپذیرفت، ولی حاضر به پرداخت جزیه شد یا از نبرد پشیمان گشت، مسلمانان دست از جنگ بردارند.

این کارها برای آن بود که جنگ بدون خون ریزی پایان پذیرد. شمار غزوه ها و سریّه های مسلمانان بیش از هشتاد مورد است، ولی بیشتر این حرکت های نظامی به جنگ نینجامید.

آنچه در بیشتر سفارش های نبوی پیش از اعزام سریّه ها دیده می شود، این است که در رویارویی با دشمن این مراحل پیموده شود:

1. استدلال منطقی بر حقانیت اسلام: (لاتُقاتِلُوا الْقَوْمَ حَتّی تَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ)؛1

 2. دعوت به توحید و نبوت: (تَدْعُوهُمْ إِلی شَهادَةِ أَنْ لا إِلهَ إِلاّ اللّه ُ وَ أَنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللّه ِ وَ الْإِقْرارِ بِما جِئْتُ بِهِ مِنْ عِنْدَاللّه ِ)؛2

 3. در صورت پذیرش اسلام، ترک جنگ و دعوت به هجرت به دیار مسلمانان برای بهره مندی از حقوق مادی: (فَإِنْ أَجابُوکُمْ فَإِخْوانُکُمْ فِی الدِّینِ ثُمَّ...)؛3

 4. در صورت نپذیرفتن اسلام، درخواست جزیه برای امنیتی که حکومت اسلامی برای آنها تضمین می کند: (فَادْعُوهُمْ إِلی إِعْطاءِ الْجِزْیَةِ...)؛4

 5. اگر اسلام را نپذیرفتند و حاضر به پرداخت جزیه نشدند و بر جنگ اصرار داشتند، آن گاه شما اجازه دارید به یاری خدا با آنها نبرد کنید: (وَ إِنْ أَبَوْا فَاسْتَعِینُوا بِاللّه ِ عَلَیْهِمْ وَ قاتِلُوهُمْ).5

پیامبر، چهار مرحله را پیش از آغاز نبرد به فرماندهان خود سفارش کرد تا این گونه از خون ریزی جلوگیری شود.

1. دعائم الاسلام، ج1، ص369.

2. همان.

3. همان.

4. همان.

5. همان.