داستانى است که در کتب حدیث ما آمده است و حتى اهل تسنن هم نقل کرده‏اند.رسول اکرم(ص) از ماریه قبطیه پسرى به نام ابراهیم بن رسول الله دارد. این پسر که مورد علاقه رسول اکرم است در هجده ماهگى از دنیا مى‏رود. رسول اکرم که کانون عاطفه بود قهراً متأثر مى‏شود و حتى اشک مى‏ریزد و مى‏فرماید: دل مى‏سوزد و اشک مى‏ریزد، اى ابراهیم! ما به خاطر تو محزونیم ولى هرگز چیزى بر خلاف رضاى پروردگار نمى‏گوییم. تمام مسلمین، ناراحت و متأثر به خاطر این که غبارى از حزن بر دل مبارک پیغمبراکرم نشسته است. همان روز تصادفاً خورشید منکسف مى‏شود و مى‏گیرد. مسلمین شک نکردند که گرفتن خورشید، هماهنگى عالم بالا به خاطر پیغمبر بود، یعنى خورشید گرفت‏ براى این که فرزند پیغمبر از دنیا رفته است. (1)

این مطلب در میان مردم مدینه پیچید و زن و مرد یک زبان شدند که دیدى! خورشید به خاطر حزنى که عارض پیغمبراکرم شد گرفت، در حالى که پیغمبر به مردم نگفته - العیاذ بالله- که گرفتن خورشید به خاطر این بوده است. این امر سبب شد که عقیده و ایمان مردم به پیغمبر اضافه شود، و مردم هم در این گونه مسائل بیش از این فکر نمى‏کنند. ولى پیغمبر چه مى‏کند؟ پیغمبر نمى‏خواهد از نقاط ضعف مردم براى هدایت مردم استفاده کند، مى‏خواهد از نقاط قوت مردم استفاده کند. پیغمبر نمى‏خواهد از جهالت و نادانى مردم به نفع اسلام استفاده کند، مى‏خواهد از علم و معرفت مردم استفاده کند. پیغمبر نمى‏خواهد از ناآگاهى و غفلت مردم استفاده کند، مى‏خواهد از بیدارى مردم استفاده کند، چون قرآن به او دستور داده:«ادع الى سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة و جادلهم بالتى هى احسن‏.» (2) وسایلى ذکر کرده است.

[پیغمبر نفرمود] عوام چنین حرفى از روى جهالتشان گفته‏اند، « خذ الغایات و اترک المبادى‏» (3)، بالاخره نتیجه خوب از این گرفته‏اند، ما هم که به آنها نگفتیم، ما در اینجا سکوت مى‏کنیم. سکوت هم نکرد. آمد بالاى منبر صحبت کرد، خاطر مردم را راحت کرد، گفت: این که خورشید گرفت ‏به خاطر بچه من نبود.

مردى که حتى از سکوتش سوء استفاده نمى‏کند، این گونه باید باشد، چرا؟

براى این که اولاً اسلام احتیاج به چنین چیزهایى ندارد. بگذار کسانى بروند از خواب هاى دروغ، از جعل ها و از این جور سکوت ها استفاده کنند که دینشان منطق ندارد، برهان و دلیل ندارد و آثار حقانیت دینشان روشن و نمایان نیست.

اسلام نیازى به این جور چیزها ندارد. ثانیاً همان کسى هم که از این وسایل استفاده مى‏کند، در نهایت امر اشتباه مى‏کند. مثل معروف:" همگان را همیشه نمى‏توان در جهالت نگاه داشت"، یعنى بعضى از مردم را همیشه مى‏شود در جهالت نگاه داشت، همه مردم را هم در یک زمان مى‏شود در جهالت و بى‏ خبرى نگه داشت، ولى همگان را براى همیشه نمى‏شود در جهالت نگه داشت. گذشته از این که خدا اجازه نمى‏دهد [و به عبارت دیگر] اگر این اصل هم در کار نبود، پیغمبرى که مى‏خواهد دینش تا ابد باقى بماند آیا نمى‏داند که صد سال دیگر، دویست ‏سال دیگر،هزار سال دیگر مردم مى‏آیند جور دیگرى قضاوت مى‏کنند؟! و بالاتر همین که خدا به او اجازه نمى‏دهد.

پى‏نوشت ها:

1- البته این مطلب فى حد ذاته مانعى ندارد. به خاطر پیغمبر ممکن است دنیا زیر و رو بشود. اینها مسأله مهمى نیست.

2- نحل/125.[به راه پروردگارت با حکمت(دلایل عقلى) و اندرز نیکو دعوت کن و با بهترین روش با آنان به بحث و مجادله پرداز.]

3-[به هدف ها بپرداز و وسایل را رها کن.]

مجموعه آثار، جلد 16، ص 108،استاد شهید مرتضى مطهرى.